آزمایش ادرار و کشت ادرار هر دو برای بررسی سلامت دستگاه ادراری انجام می‌شوند، اما تفاوت‌های اساسی بین آن‌ها وجود دارد. آزمایش ادرار یک بررسی کلی از ادرار است که شامل بررسی فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی است. این آزمایش به تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌ها از جمله عفونت‌های ادراری، بیماری‌های کلیوی و دیابت کمک می‌کند.
در مقابل، کشت ادرار به طور خاص برای شناسایی و کشت باکتری‌های موجود در ادرار انجام می‌شود. هدف اصلی کشت ادرار، تشخیص عفونت‌های ادراری و تعیین نوع باکتری عامل عفونت است تا درمان مناسب تجویز شود.
در ادامه، شما را با تفاوت کشت ادرار با آزمایش ادرار و کاربردهای هرکدام آشنا می‌کنیم.
آزمایش ادرار چیست؟
آزمایش ادرار (Urinalysis) یکی از رایج‌ترین و ساده‌ترین آزمایش‌های تشخیصی است که به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت سلامت عمومی شما را ارزیابی کرده و بیماری‌های مختلف، به‌ویژه بیماری‌های دستگاه ادراری و کلیوی را شناسایی کنند.
این آزمایش با بررسی فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار، اطلاعات مهمی در مورد بدن ارائه می‌دهد و در مواردی مانند عفونت، بیماری‌های متابولیک یا مشکلات کلیوی بسیار کاربردی است.
چه مواردی در آزمایش ادرار بررسی می‌شود؟
از جمله مواردی که در آزمایش ادرار بررسی می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ویژگی‌های فیزیکی ادرار
- رنگ: رنگ ادرار می‌تواند اطلاعاتی درباره وضعیت بدن ارائه دهد. به‌عنوان‌مثال، ادرار قرمز ممکن است نشانه‌ای از وجود خون باشد.
- بو: بوی غیرطبیعی ادرار می‌تواند نشان‌دهنده عفونت یا شرایطی مانند دیابت باشد.
- شفافیت: ادرار کدر می‌تواند ناشی از وجود کریستال‌ها، باکتری‌ها یا گلبول‌های سفید باشد.
ویژگی‌های شیمیایی ادرار
آزمایش‌های شیمیایی با استفاده از نوارهای تست (dipstick) انجام می‌شود که تغییر رنگ آن‌ها می‌تواند موارد زیر را نشان دهد:
- پروتئین: وجود پروتئین ممکن است نشان‌دهنده بیماری کلیوی باشد.
- گلوکز: بالا بودن قند ادرار می‌تواند نشانه دیابت باشد.
- کتون‌ها: معمولاً در شرایط گرسنگی طولانی‌مدت یا دیابت کنترل‌نشده در ادرار ظاهر می‌شوند.
- خون: وجود خون می‌تواند به دلیل عفونت، سنگ کلیه یا آسیب‌های فیزیکی باشد.
- نیتریت و لکوسیت استراز: این دو مورد معمولاً در ادرار عفونی دیده می‌شوند.
- pH : میزان اسیدی یا قلیایی بودن ادرار به تشخیص برخی بیماری‌ها کمک می‌کند.
بررسی میکروسکوپی ادرار
در این مرحله، نمونه ادرار زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا موارد زیر شناسایی شود:
- سلول‌های خونی (گلبول‌های قرمز و سفید): وجود تعداد زیاد از حد این سلول‌ها می‌تواند نشانه التهاب، عفونت یا آسیب باشد.
- کریستال‌ها: ممکن است به وجود سنگ کلیه یا مشکلات مرتبط اشاره داشته باشند.
- میکروارگانیسم‌ها (باکتری‌ها یا قارچ‌ها): حضور آن‌ها معمولاً نشانه عفونت ادراری است.
کشت ادرار چیست؟
کشت ادرار (Urine Culture) یک آزمایش تخصصی است که برای شناسایی دقیق میکروب‌های موجود در ادرار انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً زمانی تجویز می‌شود که پزشک به وجود عفونت در دستگاه ادراری مشکوک باشد یا بخواهد نوع عامل بیماری‌زا و حساسیت آن به آنتی‌بیوتیک‌ها را مشخص کند. کشت ادرار معمولاً چند روز طول می‌کشد، زیرا نمونه ادرار باید در محیط آزمایشگاهی کشت داده شود تا میکروب‌ها (مانند باکتری‌ها یا قارچ‌ها) رشد کنند.
آزمایش ادرار چه کاربردهایی دارد؟
کاربردهای اصلی آزمایش ادرار شامل موارد زیر است:
- غربالگری سلامت کلی بدن: آزمایش ادرار معمولاً به‌عنوان یک تست اولیه برای بررسی وضعیت سلامت عمومی انجام می‌شود. این یک آزمایش مفید برای شناسایی نشانه‌های اولیه بیماری‌ها است.
- تشخیص بیماری‌های کلیوی: وجود پروتئین یا خون در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات کلیوی باشد.
- تشخیص عفونت‌های ادراری (UTI): آزمایش ادرار می‌تواند وجود عفونت در دستگاه ادراری را با شناسایی باکتری‌ها، لکوسیت‌ها (گلبول‌های سفید) و نیتریت تأیید کند.
- شناسایی دیابت یا مشکلات متابولیکی: وجود گلوکز یا کتون‌ها در ادرار می‌تواند نشانه دیابت یا مشکلات متابولیکی دیگر باشد. آزمایش ادرار به‌ویژه در بیماران دیابتی برای پایش وضعیت مفید است.
- بررسی مشکلات کبدی و صفراوی: وجود بیلی‌روبین یا اوروبیلینوژن در ادرار ممکن است به مشکلات کبدی مانند هپاتیت مربوط باشد.
- تشخیص سنگ کلیه: وجود کریستال‌ها، کلسیم یا اسید اوریک در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده سنگ کلیه یا خطر تشکیل سنگ باشد.
- پایش کم‌آبی بدن (Dehydration): رنگ و غلظت ادرار می‌تواند به پزشکان کمک کند تا کم‌آبی بدن را، به‌ویژه در اطفال، تشخیص دهند.
- بررسی اثر دارو یا مسمومیت‌ها: شناسایی وجود مواد غیرطبیعی مانند داروهای خاص، مواد مخدر یا سموم در ادرار به کمک آزمایش ادرار امکان‌پذیر است. این کاربرد به‌ویژه در پزشکی قانونی یا نظارت بر سوءمصرف مواد اهمیت دارد.
- پایش بارداری و سلامت مادر: در دوران بارداری، آزمایش ادرار برای بررسی مشکلات احتمالی مانند عفونت‌ها یا پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار) استفاده می‌شود.
- کاربردهای دیگر: آزمایش ادرار گاهی به‌تنهایی کافی نیست و به‌عنوان مقدمه‌ای برای آزمایش‌های دقیق‌تر مانند کشت ادرار، آزمایش خون یا تصویربرداری پزشکی عمل می‌کند.
کشت ادرار چه کاربردهایی دارد؟
کشت ادرار (Urine Culture) یک آزمایش تخصصی و دقیق است که برای شناسایی وجود میکروب‌ها (مانند باکتری‌ها یا قارچ‌ها) در ادرار انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً زمانی درخواست می‌شود که پزشک به عفونت دستگاه ادراری یا سایر مشکلات مرتبط با میکروارگانیسم‌ها مشکوک باشد. در ادامه، کاربردهای اصلی کشت ادرار آورده شده است:
- تشخیص عفونت‌های دستگاه ادراری(UTI) : شایع‌ترین کاربرد کشت ادرار، تشخیص و تأیید وجود عفونت در دستگاه ادراری است. در این آزمایش، نوع میکروب عامل عفونت شناسایی می‌شود و پزشک می‌تواند درمان مناسب را تجویز کند.
- تشخیص عفونت‌های پیچیده و مقاوم: کشت ادرار در مواردی که عفونت به درمان معمولی پاسخ نداده است یا علائم مکرر بازمی‌گردند، انجام می‌شود. این آزمایش به شناسایی دقیق میکروارگانیسم‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها کمک می‌کند.
- آزمایش حساسیت آنتی‌بیوتیکی (Antibiotic Sensitivity Test): کشت ادرار مشخص می‌کند که میکروب شناسایی‌شده به کدام آنتی‌بیوتیک حساس یا مقاوم است. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا مؤثرترین دارو را برای درمان بیمار انتخاب کند.
- شناسایی عفونت‌های بدون علامت (Asymptomatic Bacteriuria): در برخی افراد، به‌ویژه زنان باردار، ممکن است باکتری در ادرار وجود داشته باشد، بدون اینکه علائم آشکاری نشان دهد. کشت ادرار می‌تواند این وضعیت را تشخیص دهد تا درمان مناسب انجام شود. این تشخیص برای جلوگیری از عوارض احتمالی در دوران بارداری بسیار حیاتی است.
- تشخیص عفونت‌های دستگاه ادراری فوقانی: عفونت‌های شدیدتر مانند پایلونفریت (عفونت کلیه) نیاز به تشخیص دقیق دارند. کشت ادرار می‌تواند به تعیین منبع عفونت کمک کند.
- ارزیابی عفونت‌های ادراری در کودکان: در کودکان، تشخیص عفونت‌های ادراری به‌ویژه در نوزادان و خردسالان که علائم مشخصی ندارند، بسیار مهم است. کشت ادرار می‌تواند برای تشخیص دقیق استفاده شود.
- پایش اثربخشی درمان: در بیمارانی که تحت درمان عفونت ادراری هستند، کشت ادرار ممکن است برای اطمینان از رفع کامل عفونت انجام شود.
- تشخیص عفونت‌های بیمارستانی: در بیمارانی که در بیمارستان بستری هستند و از کاتترهای ادراری استفاده می‌کنند، کشت ادرار می‌تواند عفونت‌های ناشی از میکروب‌های بیمارستانی را شناسایی کند.
تفاوت‌های آزمایش ادرار و کشت ادرار
آزمایش ادرار (Urinalysis) و کشت ادرار (Urine Culture) هر دو برای بررسی سلامت دستگاه ادراری استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های کلیدی دارند. آزمایش ادرار یک روش سریع و کلی است که ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار را بررسی کرده و برای غربالگری مشکلاتی مانند عفونت، دیابت یا بیماری‌های کلیوی به کار می‌رود.
در مقابل، کشت ادرار یک آزمایش تخصصی است که برای شناسایی دقیق میکروب‌های عامل عفونت ادراری و تعیین حساسیت آن‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. کشت ادرار زمان‌برتر و دقیق‌تر از آزمایش ادرار است و معمولاً در موارد مشکوک به عفونت‌های مقاوم یا پیچیده تجویز می‌شود.
| ویژگی | آزمایش ادرار | کشت ادرار |
| هدف | بررسی سلامت کلی بدن | تشخیص نوع میکروب عامل عفونت |
| روش انجام | نوار تست یا میکروسکوپ | کشت نمونه در محیط آزمایشگاهی |
| زمان آماده‌سازی | چند دقیقه | 1 تا 3 روز |
| اطلاعات ارائه‌شده | ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ادرار | نوع میکروب و حساسیت به آنتی‌بیوتیک |
| کاربرد | غربالگری بیماری‌ها | تشخیص عفونت‌های ادراری |
| هزینه | ارزان‌تر | گران‌تر |
مزایا و محدودیت‌های آزمایش ادرار و کشت
آزمایش ادرار سریع، ارزان و غیرتهاجمی است و برای بررسی کلی سلامت بدن و شناسایی نشانه‌های اولیه بیماری‌ها مناسب است، اما نمی‌تواند نوع دقیق میکروب‌ها یا حساسیت آن‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها را مشخص کند.
در مقابل، کشت ادرار آزمایشی دقیق‌تر است که برای شناسایی نوع میکروب عامل عفونت و تعیین حساسیت آن به آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود، اما زمان‌برتر، گران‌تر و نیازمند جمع‌آوری دقیق نمونه است. هر دو آزمایش، بسته به نیاز، مکمل یکدیگر بوده و برای تشخیص و درمان مؤثر بیماری‌ها ضروری هستند.
نکات مهم در جمع‌آوری نمونه آزمایش ادرار
برای انجام آزمایش ادرار لازم است که به نکات زیر توجه کنید:
- تمیزی و استریلیته: قبل از جمع‌آوری، دست‌ها را با آب و صابون بشویید. ناحیه تناسلی را با آب گرم و بدون استفاده از صابون معطر یا مواد ضدعفونی‌کننده تمیز کنید تا از ورود آلودگی جلوگیری شود.
- استفاده از ظرف مناسب: نمونه باید در ظرف استریل و مخصوص که از آزمایشگاه دریافت شده است، جمع‌آوری شود.
- میانه جریان (Midstream): مقدار اولیه ادرار (چند ثانیه اول) را در توالت تخلیه کنید و سپس میانه جریان را در ظرف جمع‌آوری کنید. این کار احتمال آلودگی نمونه را کاهش می‌دهد.
نکات مهم در جمع‌آوری نمونه کشت ادرار
برای جمع‌آوری نمونه کشت ادرار به نکات زیر توجه کنید:
- جمع‌آوری نمونه استریل: رعایت تمیزی و استفاده از ظرف استریل اهمیت زیادی دارد؛ زیرا نتایج آزمایش به شناسایی دقیق میکروب‌ها وابسته است. در صورت نیاز، از کاتتر یا روش‌های دیگر جمع‌آوری نمونه استفاده می‌شود.
- زمان انتقال نمونه: نمونه باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن (ترجیحاً ظرف 1 ساعت) به آزمایشگاه منتقل شود. اگر این کار ممکن نیست، نمونه را در یخچال (دمای 2-8 درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید تا از رشد میکروب‌های خارجی جلوگیری شود.
- اجتناب از مصرف آنتی‌بیوتیک: پیش از انجام کشت ادرار، درباره مصرف آنتی‌بیوتیک با پزشک مشورت کنید؛ زیرا ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارد.
نکات تکمیلی
- در دوران قاعدگی، نمونه‌گیری انجام نشود یا به پزشک اطلاع داده شود.
- برای کودکان از کیسه‌های مخصوص جمع‌آوری ادرار استفاده کنید که احتمال آلودگی را کاهش می‌دهد.
- در صورت داشتن شرایط خاص، مانند بارداری یا بیماری‌های مزمن، پزشک یا آزمایشگاه ممکن است نکات ویژه‌ای ارائه دهند.
آزمایش ادرار یک آزمایش ارزان و سریع است که به تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌ها، از دیابت گرفته تا انواع عفونت‌ها، کمک می‌کند. گاهی پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق عفونت و نیز انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب، کشت ادرار هم برای شما درخواست کند. در صورتی‌که هر گونه نگرانی یا ابهام درباره نحوه انجام تست ادرار و جمع‌آوری نمونه داشتید، لازم است که با پزشک در این‌باره مشورت کنید.
آزمایش ادرار و کشت در منزل؛ بدون دردسر و در کمترین زمان
جهت انجام آزمایش ادرار یا کشت ادرار حتما لازم نیست به آزمایشگاه مراجعه کنید، بلکه می‌توانید از خدمات در منزل استفاده کرده و بدون دغدغه و با قیمتی مقرون به صرفه آزمایش خود را انجام دهید. برای درخواست آزمایش در منزل و دریافت نتیجه سریع، همین حالا با ما تماس بگیرید: 02126851095
