MCH (متوسط هموگلوبین گلبول قرمز) و MCHC (غلظت متوسط هموگلوبین در گلبول‌های قرمز) شاخص‌هایی هستند که میزان و تراکم هموگلوبین در گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهند. مقدار طبیعی MCH معمولاً بین 27 تا 33 پیکوگرم و مقدار طبیعی MCHC بین 32 تا 36 گرم در دسی‌لیتر است. کاهش این مقادیر معمولاً به معنی کم‌خونی ناشی از فقر آهن یا تالاسمی است، در حالی که افزایش آن‌ها می‌تواند به شرایطی مانند کم‌خونی همولیتیک یا اسفروسیتوز ارثی مرتبط باشد. بالا یا پایین بودن این شاخص‌ها لزوماً خوب یا بد نیست، بلکه علامتی برای بررسی بیشتر علت زمینه‌ای محسوب می‌شود.
در ادامه به‌طور کامل‌تری با مفهوم MCH و نیز MCHC، دلایل بالا یا پایین بودن آن‌ها، و نحوه پیگیری و درمان آشنا خواهید شد.
MCH در آزمایش خون چیست؟
MCH یا میانگین هموگلوبین سلولی، نشان‌دهنده مقدار میانگین هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز است که از تقسیم مقدار کل هموگلوبین بر تعداد گلبول‌های قرمز به دست می‌آید و معمولاً به پیکوگرم (pg) گزارش می‌شود. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در خون حمل می‌کند. وقتی مقدار آن در هر سلول کم یا زیاد شود، بر اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها تأثیر می‌گذارد.
الف) نحوه محاسبه و محدوده نرمال
محاسبه: معمولا MCH از تقسیم کل مقدار هموگلوبین (معمولاً به واحد گرم) بر تعداد گلبول‌های قرمز (RBC) به دست می‌آید. این محاسبه نتیجه را به واحد پیکوگرم در هر سلول می‌دهد.
محدوده نرمال: محدوده نرمال MCH معمولاً در بین 27 تا 33 پیکوگرم در هر سلول گزارش می‌شود. البته این مقادیر ممکن است بسته به آزمایشگاه و جمعیت مورد بررسی کمی متفاوت باشد.
ب) علل بالا رفتن یا پایین آمدن
| علل افزایش MCH | علل کاهش MCH |
| آسیب یا اختلالات سلولی: در شرایطی که گلبول‌های قرمز به دلیل اختلالات ساختاری یا افزایش حجم (ماکروسیتوز) بزرگتر از حد نرمال شوند، ممکن است مقدار MCH افزایش یابد. | کم‌خونی‌های میکروسیتیک: در مواردی مانند آنمی فقر آهن یا تالاسمی، سلول‌های قرمز کوچکتر بوده و مقدار هموگلوبین در هر سلول کاهش پیدا می‌کند. |
| اختلالات متابولیکی: برخی از وضعیت‌های متابولیکی یا نارسایی‌های غده‌ای می‌توانند منجر به افزایش تولید هموگلوبین در هر سلول شوند. | مشکلات تغذیه‌ای: کمبودهای تغذیه‌ای (به عنوان مثال، فقدان آهن یا ویتامین‌های مورد نیاز برای ساخت هموگلوبین) نیز می‌توانند سبب کاهش MCH شوند. |
پ) عوامل تأثیرگذار در بالا و پایین رفتن MCH
- MCH پایین: در کم‌خونی فقر آهن یا تالاسمی دیده می‌شود (گلبول‌ها کوچکتر و کم‌رنگ‌تر هستند).
- MCH بالا: در ماکروسیتوز یا کم‌خونی ناشی از کمبود B12 و فولات دیده می‌شود (گلبول‌ها بزرگتر و حاوی هموگلوبین بیشتری هستند).
MCHC در آزمایش خون چیست؟
MCHC یا “میانگین غلظت هموگلوبین سلولی” میزان تراکم هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد و از تقسیم مقدار هموگلوبین بر حجم گلبول‌های قرمز (هموگلوبولوزی) محاسبه می‌شود، معمولاً به گرم در دسی‌لیتر (g/dL) گزارش می‌شود و برخلاف MCH که مقدار هموگلوبین را نشان می‌دهد، MCHC تمرکز یا تراکم هموگلوبین در داخل هر گلبول را ارزیابی می‌کند.
این شاخص به درک وضعیت رنگ سلول‌های قرمز کمک می‌کند. سلول‌هایی با MCHC پایین، معمولاً رنگ‌پریده هستند و توانایی کمتری در حمل اکسیژن دارند.
الف) نحوه محاسبه و محدوده نرمال
محاسبه: این شاخص از تقسیم مقدار کل هموگلوبین به دست آمده از آزمایش بر هموگلوبولوزی (حجم کل گلبول‌های قرمز) محاسبه می‌شود. نتیجه معمولاً به گرم هموگلوبین در دسی‌لیتر خون (g/dL) گزارش می‌شود.
محدوده نرمال: محدوده نرمال MCHC معمولاً بین 32 تا 36 g/dL است. نوسانات جزئی این محدوده بسته به شرایط بالینی و تکنیک آزمایش ممکن است مشاهده شود.
ب) علل بالا رفتن یا پایین آمدن
| علل افزایش MCHC | علل کاهش MCHC |
| افزایش تراکم هموگلوبین: در مواردی نادر که ساختار سلولی تغییر می‌کند، ممکن است تراکم هموگلوبین افزایش یابد. | کم‌خونی‌های هایپوکرومیک: وضعیت‌هایی مانند آنمی فقر آهن منجر به کاهش غلظت هموگلوبین در هر سلول قرمز می‌شود، که این امر سبب کاهش MCHC می‌گردد. |
| اختلالات ارثی: در برخی از اختلالات نادر مانند هیپرکرومیا که با تغییر در شکل یا ساختار سلول همراه است، افزایش MCHC گزارش شده است. | اختلالات ساختاری سلولی: تغییرات غیرطبیعی در ساختار سلول می‌توانند بر ظرفیت سلول برای نگهداری هموگلوبین تاثیر بگذارند. |
آیا تغییر در MCH و MCHC همواره نشانه بیماری است؟
تغییر در شاخص‌هایی مانند MCH و MCHC لزوماً به معنای وجود بیماری نیست. این شاخص‌ها تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرند که گاه موقتی و غیرپاتولوژیک هستند. به عنوان نمونه، مواردی همچون استرس، کم‌خوابی، مصرف برخی داروها، مکمل‌های تغذیه‌ای، بارداری، یا رژیم‌های غذایی نامناسب می‌توانند باعث نوسانات موقتی در نتایج آزمایش خون شوند.
از سوی دیگر، گاهی اوقات مقادیر خارج از محدوده طبیعی در این شاخص‌ها، تنها در صورتی از نظر بالینی اهمیت دارند که همراه با تغییرات سایر فاکتورهای خونی مانند هموگلوبین(Hb)، حجم متوسط گلبول‌های قرمز (MCV)، یا تعداد گلبول‌های قرمز (RBC) مشاهده شوند. بنابراین تفسیر نتایج آزمایش خون صرفاً براساس MCH یا MCHC، بدون در نظر گرفتن زمینه بالینی بیمار و سایر پارامترهای مرتبط، ممکن است گمراه‌کننده باشد.
در صورت مشاهده هرگونه ناهنجاری در مقادیر این شاخص‌ها، توصیه می‌شود حتماً تفسیر نتایج توسط پزشک متخصص داخلی یا پزشک عمومی باتجربه انجام گیرد. خدمات پزشکی و مشاوره‌ای در منزل، همچون آنچه در مرکز آلفاطب ارائه می‌شود، می‌تواند در این مسیر نقش مهمی ایفا کند.
📞 برای دریافت مشاوره یا اعزام پزشک به منزل با آلفاطب تماس بگیرید:
تفسیر MCH و MCHC آزمایش خون توسط آلفاطب در منزل و محل کار شما
تفسیر دقیق نتایج آزمایش خون، به ویژه شاخص‌های مهمی همچون MCH و MCHC، نقش اساسی در شناسایی مشکلات خونی از جمله کم‌خونی‌ها دارد. این شاخص‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا وضعیت هموگلوبین و گلبول‌های قرمز خون را بررسی کرده و درمان مناسب را بر اساس نتایج آزمایش‌ها آغاز کنند. در مواردی که نتایج آزمایش خون نیاز به تحلیل دقیق‌تر دارند، مرکز آلفاطب با ارائه خدمات پزشکی در منزل، این امکان را فراهم می‌کند که شما بدون نیاز به مراجعه حضوری، تفسیر کامل و تخصصی نتایج آزمایش خون خود را دریافت کرده و در صورت لزوم، راهنمایی‌های درمانی لازم را دریافت کنید.
آلفاطب، مرکز خدمات پزشکی در منزل، با تیمی از پزشکان و پرستاران متخصص، به شما کمک می‌کند تا نتایج آزمایش خون خود را به‌دقت بررسی کرده و راهکارهای درمانی و پیشگیرانه لازم را شناسایی کنید. خدمات آلفاطب شامل انجام آزمایش خون در نزل، تفسیر نتایج آزمایش‌های مختلف خون، مشاوره در مورد درمان کم‌خونی، و پیگیری وضعیت سلامت شما در منزل یا محل کار است. با استفاده از این خدمات، شما می‌توانید از مزایای راحتی و صرفه‌جویی در زمان بهره‌مند شوید، در حالی که اطمینان کامل از دقت و صحت تفسیر نتایج آزمایش‌های پزشکی خود دارید.
برای دریافت مشاوره یا گرفتن خدمات پزشک و پرستار در منزل، با آلفاطب تماس بگیرید:
