علت سرگیجه در سالمندان می‌تواند تحت تأثیر عواملی همچون افت فشار خون وضعیتی، مشکلات گوش داخلی یا عوارض مصرف دارو باشد. وقتی به دنبال علت سرگیجه سالمندان می‌گردیم، باید به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا اختلالات عصبی هم توجه کنیم. همچنین، کمبود برخی مواد معدنی و ویتامین‌ها، کاهش سطح آب بدن یا حتی اضطراب و استرس نیز می‌تواند علت سرگیجه در سالمندان باشد. بررسی دقیق شرایط جسمی و سبک زندگی، انتخاب برنامه ورزشی مناسب و مشورت با پزشک متخصص در تشخیص و درمان مؤثر سرگیجه ضروری است.
اگر عزیزان سالخورده شما هم با این مشکل روبرو است، بد نیست با اثرات و دلایل رایج آن آشنا شوید و یا برای بررسی دقیق‌تر از مشاوره پزشکی کمک بگیرید.
علل شایع سرگیجه در سالمندان
سالمندان دچار سرگیجه ناخودآگاه احساس می‌کنند اطراف آن‌ها می‌چرخد و در ناحیه سر احساس سبکی دارند. به همین خاطر، دائماً می‌ترسند تعادل خود را از دست دهند و باید حین راه رفتن احتیاط کنند. این مشکل با احساس ضعف و چرخش همراه است و گاهی ایستادن و یا راه رفتن برای فرد سخت می‌شود. حال برای این که به طور دقیق بدانید علت سرگیجه در سالمندان چیست، موارد زیر را دنبال کنید:
استرس و اضطراب
برخی از سالمندان دائماً تحت تاثیر فشارهای روانی و اضطراب قرار دارند و با نشانه‌هایی همچون سرگیجه، ضعف و ناتوانی روبرو می‌شوند.
بیماری منیره
یکی از اصلی‌ترین علت سرگیجه ناگهانی در سالمندان، بیماری منیره است. زمانی که سرگیجه برای مدت طولانی ادامه پیدا می‌کند، ممکن است علت آن بروز این بیماری باشد. با مراجعه به پزشک داخلی، ساختار داخلی گوش بررسی می‌شود و در صورت تجمع مایع زیاد در آن به بروز بیماری پی می‌برید.
بیماری منیره موجب کاهش شنوایی می‌شود و گاهی صدای زنگ در گوش می‌پیچد. بروز آن در سنین 40 الی 60 سالگی رایج است و احتمال ایجاد عفونت‌های ویروسی و انقباض رگ‌های خونی را افزایش می‌دهد.
سرگیجه‌های میگرنی
افراد مبتلا به میگرن با نشانه‌هایی مانند تاری دید، خطوط زیگزاگی و اختلالات بینایی روبرو هستند و عواملی مانند نور و صدا باعث تشدید سرگیجه آن‌ها می‌شود.
عفونت در افراد سالمند
در صورتی که اعصاب وستیبو با حملات ویروسی همراه شود، فرد سالمند با سرگیجه شدید و ادامه دار روبرو خواهد شد.
افت فشار خون
سالمندان دچار به کم خونی یا افت فشار، در ناحیه سر احساس سبکی می‌کنند و گاهی اوقات به دلیل عدم ناتوانی ترجیح می‌دهند خیلی سریع از حرکت بایستند. برخی بیماری‌های قلبی عروقی نیز روی این موضوع تاثیرگذار است.
آسیب دیدگی سیستم وستیبولار گوش
بروز مشکلات گوش داخلی مانند وستیبولار با سرگیجه همراه است و حتی احتمال کاهش بینایی و شنوایی در سالمند وجود دارد.
آسیب دیدگی ستون فقرات
ستون فقرات از رگ‌های زیاد خونی تشکیل شده است و به عنوان یکی از حساس‌ترین بخش‌ها بدن سالمند به حساب می‌آید. در صورت بروز ضربه به این ناحیه نشانه‌هایی مانند سبکی سر، سرگیجه و سردرد اتفاق می‌افتد و تعادل بدنی کاهش می‌یابد.
حمله خوش خیم BPPV
یکی از رایج‌ترین علت سرگیجه و تهوع در سالمندان، حمله خوش خیم BPPV است. این حمله کیفیت زندگی سالمندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به دلیل بلورهای کربنات کلسیم در اندام‌های اتولیتیک گوش داخلی از غشا ژلاتینی ایجاد می‌شود. با آزادسازی کریستال‌های شناور، سلول‌های مژک دار درون کانال نیم دایره فعال و این اختلال موجب احساس سرگیجه‌های کوچک یا بسیار شدید می‌شود.
عوارض داروها
مصرف برخی داروها همراه با سرگیجه است؛ داروهایی مانند مسدودکننده‌های بتا و کانال کلسیم و مهارکننده‌های ACE به دستور پزشک تجویز می‌شود و بد نیست با اثرات بعد از مصرف آن‌ها آشنا شوید.
بیماری‌های قلبی عروقی
برخی مشکلات قلبی مانند آریتمی، نارسایی قلبی و … باعث بروز اختلال در جریان خون به مغز می‌شود و با علائمی مانند سرگیجه و استفراغ همراه خواهد بود. البته ممکن است مصرف داروهای ضدفشار و آرام بخش و داروهای گوارشی باعث این نشانه‌ها شود.
نشانه‌ها و خطرات سرگیجه
برخی اوقات برای تشخیص علت سرگیجه و حالت تهوع در سالمندان باید نشانه‌های دیگری بیابید و توجه به علائم گفته شده در زیر به تشخیص درست کمک می‌کند. در صورت روبرو شدن با این نشانه‌ها حتماً سالمند را نزد پزشک ببرید:
- تب بالا
- ضربه به سر
- احساس ضعف ناگهانی
- درد در ناحیه قفسه سینه
- تنگی نفس
- تشنج
- سردرد شدید
- سفتی گردن
ناتوانی در حرکت کردن
سالمندان برای حفظ سلامتی و دوری از مشکلات رایج در سنین پیری بهتر است توجه بیشتری به سبک زندگی خود داشته و به نکات ایمنی و دستورات پزشک خود پایبند باشند.
روش‌های پیشگیری
حال که علت سر گیجه شدید در سالمندان را می‌دانید، خوب است با نکات مراقبتی آن آشنا شوید و با رعایت آن‌ها از بروز مشکلات ناگوار آن پیشگیری کنید:
- نقش تغذیه در سر گیجه: مصرف وعده‌های غذایی سالم مانند میوه‌ها و سبزیجات، غلات، پروتئین کافی و … از بروز سرگیجه در افراد سالمند جلوگیری می‌کند.
- نقش فعالیت بدنی: انجام فعالیت‌های ورزشی منظم بر حفظ تعادل بدن و بهبود تقویت عضلات اثرگذار است و سرگیجه را از افراد به دور نگه می‌دارد.
- غربالگری و معاینه سالمندان: مراجعه به پزشک هر چند وقت یکبار کمک می‌کند از بروز بیماری‌های ناگوار پیشگیری شود و برای درمان بیماری‌های زمینه‌ای برنامه دقیقی را پیگیری کنید.
- پرهیز از تغییر سریع وضعیت: برای کاهش حالت سرگیجه از تغییر وضعیت سریع بدن مانند برخواستن و نشستن ناگهانی خودداری کنید. رعایت این کار موجب پیشگیری از سقوط می‌شود و آسیب دیدگی را به حداقل می‌رساند.
نقش خدمات پرستاری در مدیریت سرگیجه
بعد از تشخیص علت سرگیجه و حالت تهوع در سالمندان، باید برای رفع آن برنامه ریزی دقیقی شود. انجام معاینات منظم کمک می‌کند بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون یا میگرن به خوبی قابل کنترل باشد و هر گونه اقدامی برای درمان نیاز است انجام شود.
با مراجعه به پزشک مشاوره تخصصی برای سالمند در نظر گرفته شده و در صورت نیاز خدمات پرستاری در منزل نیز توصیه می‌شود. زیرا در مواقعی که سرگیجه مداوم است، سالمند برای حفظ تعادل و عملکرد درست نیاز به کمک دارد و حضور پرستار در نبود دیگر اعضای خانواده کمی از مسئولیت‌ها می‌کاهد.
جمع بندی و توصیه نهایی
علت سرگیجه در سالمندان بسیار رایج است و بیشتر اوقات به دلیل مشکلات و بیماری زمینه‌ای رخ می‌دهد. اگر سرگیجه و استفراغ ادامه دار باشد، احتمال سقوط و عدم تعادل سالمند افزایش می‌یابد و سلامتی بدنی او را به خطر می‌اندازد. پس برای پیشگیری نیاز است روش‌های درمانی موثر انجام و علت اصلی سرگیجه مشخص شود.
