بیماری زونا در سالمند را جدی بگیرید!

زونا (Shingles) ناشی از همان ویروس آبله مرغان است که در تمام گروه‌های سنی می‌تواند رخ دهد. با این حال، احتمال ابتلا به شینگلز با بالا رفتن سن بیشتر می‌شود، زیرا هرچه مسن‌تر شوید، احتمال بروز این بیماری افزایش می‌یابد.

در این مطلب، به تمامی نکاتی که باید درباره زونا در سالمندان و ریسک خطر آن بدانید، از جمله علائم، عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان، واکسن‌ها و مراقبت‌های پرستاری، خواهیم پرداخت، اگر به سلامتی خود اهمیت می دهید حتماً تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

زونا (Herpes zoster) در سالمند چیست؟

زونا (که به طور رایج به آن شینگلز گفته می‌شود) یک بیماری است که توسط ویروس واریسلا-زاستر (VZR) ایجاد می‌شود.

پس از بهبودی از ویروس آبله مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی شده و برای سال‌ها بدون بروز هیچ‌گونه علائمی در بدن باقی می‌ماند. اگر سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت‌ها ضعیف شود، ویروس ممکن است فعال شده و زونا در سالمند رخ دهد.

افرادی که در معرض خطر قرار دارند:

• سالمندان یا کسانی هستند که خواب کافی ندارند.
• کسانی که بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس رنج می‌برند.
• کسانی که به HIV مبتلا هستند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• افرادی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی دریافت می‌کنند.
• کسانی که بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری قلبی و بیماری‌های کلیوی دارند.

علائم بیماری زونا در سالمند

با ابتلا به زونا، درد و سوزش آغاز می‌شود، به‌طوری‌که حتی تماس لباس یا پوست باعث ناراحتی می‌شود. پس از ۲ تا ۳ روز، تاول‌های مشابه آبله‌مرغان ظاهر می‌شوند، اما برخلاف آن، زونا به‌صورت یک نوار محدود از تاول‌های پر از مایع دیده می‌شود. در نهایت، تاول‌ها خشک شده و دلمه می‌بندند. برخی افراد ممکن است تب یا علائم شبیه آنفولانزا را نیز تجربه کنند.

علائم زونا معمولاً فقط یک قسمت کوچک از یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد معمولاً اولین علامت زونا است. برای برخی افراد، درد می‌تواند شدید باشد. بسته به مکان درد، گاهی اوقات ممکن است با مشکلات قلب، ریه‌ها یا کلیه‌ها اشتباه گرفته شود. برخی از افراد درد زونا را تجربه می‌کنند بدون اینکه بثورات پوستی ایجاد شود.

به طور معمول، بثورات زونا به صورت یک نوار از تاول‌ها توسعه می‌یابد که دور کمر یا سمت چپ یا راست بدن پیچیده می‌شود. گاهی اوقات بثورات زونا در اطراف یک چشم یا یک طرف گردن یا صورت ظاهر می‌شود.

علل ایجاد زونا در سالمند

همانطور که گفتیم زونا توسط ویروس واریسلا-زوستر ایجاد می‌شود؛ همان ویروسی که باعث آبله مرغان می‌شود. هر کسی که آبله مرغان گرفته باشد ممکن است زونا هم بگیرد. پس از بهبودی از آبله مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی شما شده و برای سال‌ها غیرفعال باقی می‌ماند.

گاهی اوقات ویروس دوباره فعال می‌شود و از مسیرهای عصبی به سمت پوست حرکت می‌کند. که باعث بروز زونا می‌شود. اما همه کسانی که آبله مرغان گرفته‌اند لزوماً به زونا مبتلا نمی‌شوند!

دلیل اصلی بروز زونا هنوز مشخص نیست. ممکن است به دلیل کاهش ایمنی بدن در برابر عفونت‌ها به مرور زمان باشد. زونا در بزرگسالان مسن‌تر و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، شایع‌تر است.

ویروس واریسلا-زوستر بخشی از گروهی از ویروس‌ها به نام ویروس‌های هرپس است. این گروه شامل ویروس‌هایی است که باعث تبخال و تبخال تناسلی می‌شوند. بنابراین، زونا همچنین به نام هرپس زوستر شناخته می‌شود. اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می‌شود، همان ویروسی نیست که باعث تبخال یا تبخال تناسلی می‌شود، که یک بیماری مقاربتی است.

آیا زونا در سالمند واگیر دارد؟

بله، فردی که زونا دارد می‌تواند ویروس واریسلا-زوستر را به هر کسی که در برابر آبله مرغان ایمنی ندارد، منتقل کند. این معمولاً از طریق تماس مستقیم با زخم‌های باز بثورات زونا اتفاق می‌افتد. اما پس از آلوده شدن، فرد به جای زونا آبله مرغان خواهد گرفت.

آبله مرغان می‌تواند برای برخی افراد خطرناک باشد. تا زمانی که تاول‌های زونا به دلمه تبدیل نشده‌اند، شما واگیر دارید. از تماس فیزیکی با هر کسی که هنوز آبله مرغان نگرفته یا واکسن آبله مرغان را نزده است، خودداری کنید. این شامل افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، زنان باردار و نوزادان می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر مشکوک به زونا هستید، بلافاصله با ارائه‌دهنده به پزشک مراجعه کنید، به‌ویژه در موارد زیر:

1. درد و بثورات در نزدیکی چشم رخ می‌دهد. در صورت عدم درمان، این عفونت می‌تواند به آسیب دائمی چشم منجر شود.
2. اگر ۵۰ سال یا بیشتر دارید. سن، خطر ابتلا به عوارض را افزایش می‌دهد.
3. شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان سیستم ایمنی ضعیفی دارید. این ممکن است به دلیل سرطان، داروها یا بیماری‌های مزمن باشد.
4. بثورات گسترده و دردناک است.

عوامل خطر در بیماری زونا سالمندان

هر کسی که به آبله مرغان مبتلا شده باشد، ممکن است زونا بگیرد. بیشتر بزرگسالان در دوران کودکی آبله مرغان گرفته‌اند.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند عبارتند از:

• سن:خطر ابتلا به زونا با افزایش سن بیشتر می‌شود. زونا معمولاً در افرادی که بالای 50 سال دارند، رخ می‌دهد. و افرادی که بالای 60 سال هستند، بیشتر احتمال دارد دچار عوارض شدیدتر شوند.
• برخی بیماری‌ها: بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند، مانند HIV/AIDS و سرطان، می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند.
• برخی داروها: داروهایی که از رد پیوند ارگان‌ها جلوگیری می‌کنند، می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند. استفاده طولانی‌مدت از استروئیدها، مانند پردنیزون، نیز ممکن است خطر ابتلا به زونا را افزایش دهد.

روش درمان بیماری زونا در سالمندان مسن

فردی که علائم زونا را دارد، باید برای تشخیص به پزشک مراجعه کند. چندین گزینه درمانی در دسترس هستند که شامل داروهای ضدویروسی زیر می‌شوند:

• آسیکلوویر
• والاسیکلوویر
• فامسیکلوویر

این داروها ممکن است به کوتاه‌تر شدن مدت و کاهش شدت زونا کمک کنند. با این حال، فرد ممکن است برای تسکین درد ناشی از زونا به داروهای مسکن نیز نیاز داشته باشد. این داروها می‌توانند شامل داروهای موضعی با عوامل بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین برای کاهش درد خفیف باشند.

مدت زمان ماندگاری زونا چقدر است؟

جوش‌های پوستی معمولاً 1-5 روز پس از اولین علائم ظاهر می‌شود. این جوش­ها به شکل لکه‌های قرمز کوچکی است که به تاول تبدیل می‌شوند. تاول‌های زونا معمولاً پس از 7-10 روز خشک شده و دلمه می‌بندند. در بیشتر موارد، بیماری زونا بین 5-3 هفته طول می‌کشد.

برخی از آمارها درباره بیماری زونا در سالمند

سیستم ایمنی سالمندان معمولاً با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شود. این بدان معناست که افراد بالای ۶۰ سال در معرض خطر بیشتری برای عوارض زونا قرار دارند.

1. حدود نیمی از موارد زونا در افراد ۶۰ ساله و بالاتر رخ می‌دهد و بسیاری از افراد تا ۷۰ سالگیبه زونا مبتلا می‌شوند.
2. هنگامی که ویروس واریسلا زوستر  (VZV) مجدداً فعال می‌شود، در بدن تکثیر شده و از طریق اعصاب حرکت می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث عوارض عصبی طولانی‌مدت شود، زیرا ویروس بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به VZV در معرض خطر بیشتر سکته ایسکمیک یا هموراژیک قرار دارند. طبق این مطالعه، خطر سکته مغزی در بیماران، بلافاصله پس از یک دوره حاد زونا بیشتر بود، اما این خطر حتی پس از یک سال نیز قابل توجه بود. بیمارانی که به زونا چشمی مبتلا بودند، در معرض خطر بیشتری قرار داشتند.

در مطالعه‌ای دیگر که داده‌های بیش از ۲۰۰,۰۰۰ بزرگسالرا تجزیه‌وتحلیل کرد، مشخص شد که افراد مبتلا به زونا حدود ۳۰ درصد بیشتر در معرض خطر وقایع قلبی‌عروقی آینده، مانند حمله قلبی، قرار دارند.

مراقبت و درمان در منزل زونا در سالمند

واکسیناسیون برای پیشگیری از زونا در دسترس است. اما برای افرادی که به زونا مبتلا شده‌اند، یک محیط آرام و حمایتی ضروری است. این بیماری می‌تواند تمرکز و توانایی انجام کارهای روزمره را مختل کند. برای سالمندانی که در خانه زندگی می‌کنند، مراقبین حرفه‌ای مانند: آلفا طب می‌توانند روند بهبودی را تحت نظر داشته باشند، به‌ویژه اگر سالمند دور از خانواده باشد و به مراقبت خانگی از راه دور نیاز داشته باشد.

در صورت مشاهده علائم اولیه زونا، مانند خارش موضعی در یک سمت بدن یا صورت، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. داروهای ضدویروسی متعددی وجود دارند که می‌توانند شدت و مدت بیماری را کاهش دهند.

علاوه بر داروهای ضدویروسی، روش‌هایی برای کاهش علائم ناخوشایند زونا شامل موارد زیر توصیه می‌شود:

• مصرف داروهای مسکن
• استفاده از کمپرس مرطوب
• پوشیدن لباس‌های گشاد
• استعمال لوسیون کالامین
• حمام آب ولرم

یک پرستار آموزش‌دیده در منزل می‌تواند این نیازها را مدیریت کرده و از دریافت غذای کافی و استراحت سالمند برای بهبودی کامل اطمینان حاصل کند. با مراقبت دقیق، می‌توان آسیب‌های ناشی از زونا را به حداقل رساند.

[توجه کنید! که اطلاعات فوق جایگزین توصیه پزشکی نیست و نباید بدون مشورت با پزشک یا متخصص سلامت استفاده شود.]

همین حالا با آلفاطب تماس بگیرید و خدمات پزشکی را در خانه تجربه کنید!

• ویزیت در منزل و بیمارستان و پوشش سراسری تهران
• پشتیبانی رایگان تا یک هفته پس از ویزیت
• شماره تماس: 02126851095 – 09124885082