سونوگرافی و ماموگرافی از روش‌های تصویربرداری پزشکی هستند که برای بررسی بافت سینه استفاده می‌شوند. سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر استفاده می‌کند و برای بررسی توده‌های کیستیک، بافت‌های متراکم و هدایت بیوپسی کاربرد دارد؛ در مقابل، ماموگرافی از اشعه ایکس با دوز کم برای ایجاد تصاویر دوبعدی از بافت سینه استفاده می‌شود و روش اصلی غربالگری سرطان سینه است. انتخاب بین سونوگرافی و ماموگرافی به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، تراکم بافت سینه و نتایج معاینه بالینی مرتبط است.
ممکن است برایتان سوال باشد چرا پزشک سونوگرافی یا ماموگرافی درخواست داده است؟ کدام روش تصویربرداری بهتری است؟ هرکدام چه مزایا و معایبی دارد؟ در ادامه با آلفاطب همراه باشید تا به بررسی تفاوت سونوگرافی با ماموگرافی بپردازیم.
تعریف سونوگرافی و ماموگرافی
ماموگرافی و سونوگرافی دو شیوه پرکاربرد تصویربرداری پستان‌اند. هرکدام از این روش‌ها هدف خاصی دارند و با تکنولوژی متفاوتی کار می‌کنند.
ماموگرافی؛ تصویربرداری با اشعه ایکس
ماموگرافی یکی از متداول‌ترین ابزارها برای غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان است. این روش از اشعه ایکس با دوز پایین استفاده می‌کند تا تصاویری دقیق از داخل بافت پستان به دست آورد. ماموگرافی به‌ویژه برای شناسایی موارد زیر مؤثر است:
- میکروکلسیفیکاسیون‌ها: این‌ها رسوبات کوچک کلسیم‌اند که ممکن است در مراحل نخست سرطان دیده شوند.
- توده‌های کوچک: ماموگرافی ممکن است حتی توده‌هایی را که با لمس قابل شناسایی نیستند شناسایی کند.
این روش معمولاً برای زنان بالای ۴۰ سال توصیه می‌شود؛چراکه تراکم بافت پستان با افزایش سن کاهش می‌یابد و تصاویر واضح‌تری ارائه می‌دهد.
سونوگرافی؛ تصویربرداری با امواج صوتی
سونوگرافی پستان، که گاهی به آن اولتراسوند پستان هم می‌گویند، از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از بافت پستان استفاده می‌کند. اپراتور، با حرکت دادن یک دستگاه کوچک به نام مبدل روی پوست، امواج صوتی را به داخل پستان می‌فرستد و بازتاب این امواج به دستگاه، تصویری دقیق از بافت پستان ایجاد می‌کند. کاربرد اصلی آن شامل موارد زیر است:
تشخیص تفاوت بین توده‌های جامد و کیست‌های پر از مایع
وقتی یک توده در پستان شناسایی می‌شود، سونوگرافی به‌طور دقیق نشان می‌دهد که آیا توده جامد است یا صرفاً یک کیست پر از مایع است.
بررسی ناهنجاری‌های دیده‌شده در ماموگرافی
اگر در ماموگرافی یک ناحیه مشکوک دیده شود، سونوگرافی به‌عنوان یک ابزار تکمیلی می‌تواند به پزشک کمک کند که اطلاعات بیشتری درباره ماهیت آن ناحیه به دست آورد.
بافت پستان متراکم
در زنان جوان‌تر یا کسانی که بافت پستان آن‌ها متراکم است، ماموگرافی ممکن است همه جزئیات را به خوبی نشان ندهد. سونوگرافی در این شرایط می‌تواند تصاویر واضح‌تری ارائه دهد.
استفاده برای هدایت بیوپسی
سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا دقیقاً موقعیت صحیح برای نمونه‌برداری را مشخص کند.
بی‌خطر بودن برای زنان باردار یا شیرده
برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی هستند، سونوگرافی یک گزینه ایمن و مطمئن محسوب می‌شود.
فراموش نکنید که هر دوی این روش‌ها با اهداف خاصی طراحی شده‌اند. ماموگرافی معمولاً برای غربالگری استفاده می‌شود، در حالی که سونوگرافی نقش بیشتری در تشخیص تکمیلی دارد. بسته به نیاز و شرایط شما، پزشک ممکن است یکی یا هر دو روش را توصیه کند.
اهمیت آگاهی از تفاوت ماموگرافی و سونوگرافی
هدف ما از مقایسه این دو روش تشخیصی، کمک به شما برای درک بهتر فرآیند تصویربرداری پزشکی است تا بتوانید بهترین روش جهت تشخیص و درمان بیماری را انتخاب کنید. این مقایسه به ویژه برای بیماری‌های پستان اهمیت بیشتری دارد.
مزایا و معایب سونوگرافی و ماموگرافی
هر دو روش تصویربرداری پستان، ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. انتخاب مناسب‌ترین روش به عوامل متعددی مثل سن، تراکم بافت پستان و اهداف تشخیصی بستگی دارد. بیایید این روش‌ها را از نظر مزایا و معایب بررسی کنیم:
مزایای و معایب ماموگرافی
در زیر مهم‌ترین مزایای روش ماموگرافی را می‌خوانید:
- استاندارد طلایی برای غربالگری سرطان پستان: می‌تواند توده‌ها و میکرو کلسیفیکاسیون‌های کوچک را که با لمس یا سایر روش‌ها قابل شناسایی نیستند، پیدا کند.
- قابلیت تشخیص زودهنگام: در زنان بالای ۴۰ سال، ماموگرافی می‌تواند تغییرات اولیه در بافت پستان را شناسایی کند.
- روش سریع و نسبتاً در دسترس: به طور گسترده در دسترس است و انجام آن تنها چند دقیقه طول می‌کشد.
معایب ماموگرافی نیز عبارتند از:
- استفاده از اشعه ایکس: از دوز کمی اشعه استفاده می‌کند که ممکن است در طولانی‌مدت برای برخی افراد نگرانی ایجاد کند.
- کاهش دقت در زنان با بافت پستان متراکم: در زنان جوان‌تر یا کسانی که بافت پستان متراکم دارند، احتمال دارد ماموگرافی نتواند جزئیات کافی را نشان دهد.
- احتمال نتایج مثبت کاذب یا منفی کاذب: گاهی ممکن است یافته‌های مشکوکی نشان دهد که سرطانی نیستند یا برعکس سرطان را شناسایی نکند.
مزایا و معایب سونوگرافی
روش سونوگرافی هم مزایا و معایبی دارد که در مقایسه با ماموگرافی قابل سنجش است، مزایای این روش عبارتند از:
- عدم استفاده از اشعه ایکس: از امواج صوتی برای تصویربرداری استفاده می‌کند.
- مناسب برای زنان با بافت پستان متراکم: در زنان جوان‌تر که بافت پستان آن‌ها متراکم است، تصاویر واضح‌تری ارائه می‌دهد.
- تمایز بین توده‌های جامد و کیست‌ها: به‌ویژه برای شناسایی تفاوت بین کیست‌های پر از مایع و توده‌های جامد مؤثر است.
- ابزار کمکی برای تشخیص تکمیلی: اگر ماموگرافی ناحیه مشکوکی را نشان دهد، سونوگرافی می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری فراهم کند.
- بدون درد و غیرتهاجمی: راحت‌تر از ماموگرافی است.
معایب سونوگرافی نیز به ترتیب زیر است:
- وابسته به مهارت اپراتور: کیفیت تصاویر و تفسیر آن‌ها به مهارت رادیولوژیست بستگی دارد.
- عدم توانایی در تشخیص میکروکلسیفیکاسیون‌ها: برخلاف ماموگرافی، سونوگرافی نمی‌تواند رسوبات کوچک کلسیم را شناسایی کند.
- کاربرد محدود در غربالگری: سونوگرافی معمولاً برای غربالگری عمومی سرطان پستان استفاده نمی‌شود و بیشتر به‌عنوان مکمل ماموگرافی کاربرد دارد.
ماموگرافی برای غربالگری اولیه سرطان پستان در زنان بالای ۴۰ سال مناسب‌تر است و در تشخیص تغییرات اولیه (مانند میکروکلسیفیکاسیون‌ها) بسیار دقیق عمل می‌کند. سونوگرافی به‌عنوان یک روش تکمیلی یا برای بررسی‌های خاص، مانند تشخیص کیست و نیز در زنان با بافت پستان متراکم، ایده‌آل است. پزشک بر اساس شرایط خاص شما، ممکن است یکی یا ترکیبی از این روش‌ها را توصیه کند.
فرآیند، مراحل و زمان ماموگرافی و سونوگرافی
تا اینجا تفاوت‌های این دو روش تصویربرداری پزشکی را متوجه شدید حالا وقت آن است که با کاربردها و فرآیند هر یک نیز آشنا شوید:
ماموگرافی چگونه انجام می‌شود؟
ماموگرافی یک روش ساده و سریع برای تصویربرداری از بافت پستان است که با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود. در اینجا مراحل انجام ماموگرافی را توضیح می‌دهیم:
۱. آماده‌سازی پیش از ماموگرافی
- لباس مناسب: از شما خواسته می‌شود بالا تنه خود را برهنه کرده و یک گان بیمارستانی بپوشید.
- آرایش و کرم ممنوع: بهتر است در روز انجام ماموگرافی، از کرم، لوسیون، دئودورانت یا پودر بدن در ناحیه زیر بغل و پستان خودداری کنید؛ زیرا این مواد ممکن است در تصاویر اختلال ایجاد کنند.
- حذف اشیاء فلزی: جواهرات یا هر چیز فلزی که ممکن است تصویر را تحت تأثیر قرار دهد، برداشته می‌شود.
۲. قرارگیری در دستگاه ماموگرافی
- وضعیت بدن: جلوی دستگاه ماموگرافی می‌ایستید یا می‌نشینید.
- قرار دادن پستان: تکنسین پستان شما را روی یک صفحه تخت قرار می‌دهد و صفحه دیگری از بالا برای فشردن پستان پایین می‌آید.
این فشردگی به کاهش ضخامت بافت پستان کمک می‌کند، تصویر واضح‌تری ایجاد می‌کند و همچنین میزان اشعه مورد نیاز را کاهش می‌دهد.
۳. گرفتن تصاویر
برای هر پستان، معمولاً دو تصویر از زاویه‌های مختلف گرفته می‌شود:
- یک تصویر از بالا به پایین
- یک تصویر از کناره به صورت زاویه‌دار
ممکن است تکنسین از شما بخواهد نفس خود را برای چند ثانیه نگه دارید تا تصویر شفاف‌تر باشد.
۴. مدت زمان انجام ماموگرافی
کل فرآیند معمولاً کمتر از ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. فشرده‌سازی پستان ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد، اما فقط چند ثانیه طول می‌کشد و اغلب قابل تحمل است.
۵. تفسیر نتایج
تصاویر گرفته‌شده به یک رادیولوژیست ارسال می‌شود تا بررسی و تفسیر شود. اگر هرگونه ناهنجاری یا مورد مشکوکی مشاهده شود، پزشک ممکن است انجام آزمایش‌های تکمیلی، مانند سونوگرافی یا بیوپسی را توصیه کند.
فراموش نکنید اگر باردار یا شیرده هستید، حتماً پیش از انجام ماموگرافی به پزشک و تکنسین اطلاع دهید.
بهترین زمان انجام ماموگرافی
بهترین زمان برای انجام ماموگرافی در زنان پیش از یائسگی، یک هفته پس از پایان قاعدگی است؛ زمانی که حساسیت پستان کمتر است.
سونوگرافی پستان چگونه انجام می‌شود؟
سونوگرافی پستان یک روش غیرتهاجمی و بدون درد است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری دقیق از بافت پستان استفاده می‌کند. این روش به‌ویژه برای بررسی ناهنجاری‌های مشاهده شده در ماموگرافی یا برای زنان با بافت پستان متراکم مفید است.
در ادامه مراحل انجام سونوگرافی پستان توضیح داده می‌شود:
۱. آماده‌سازی پیش از سونوگرافی
- لباس مناسب: لباس بالاتنه را در می‌آورید و یک گان بیمارستانی می‌پوشید.
- نیازی نیست که قبل از انجام سونوگرافی ناشتا باشید یا مصرف دارویی را قطع کنید.
- جواهرات و وسایل فلزی: از شما خواسته می‌شود هرگونه گردنبند یا جواهرات را بردارید.
۲. قرارگیری در موقعیت مناسب
- دراز کشیدن روی تخت معاینه: روی تخت دراز می‌کشید و معمولاً بازوی خود را بالا می‌برید تا ناحیه پستان به‌راحتی قابل دسترس باشد.
- استفاده از بالش یا زاویه دادن بدن: تکنسین ممکن است از شما بخواهد برای بهبود دسترسی به ناحیه مورد نظر، بدن خود را کمی زاویه دهید.
۳. استفاده از ژل
تکنسین مقدار کمی ژل شفاف و سرد روی پستان و ناحیه مورد بررسی می‌زند. این ژل کمک می‌کند که مبدل دستگاه به‌خوبی روی پوست حرکت کند و امواج صوتی به طور یکنواخت منتقل شوند.
۴. حرکت مبدل روی پوست
تکنسین یک دستگاه کوچک به نام مبدل را روی ناحیه مورد نظر حرکت می‌دهد. این مبدل امواج صوتی را به داخل بافت پستان می‌فرستد و بازتاب این امواج را جمع‌آوری می‌کند. دستگاه بازتاب امواج را به تصاویری واضح از داخل پستان تبدیل می‌کند که روی مانیتور نمایش داده می‌شوند.
۵. مدت زمان انجام سونوگرافی
کل فرآیند معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد ولی به وسعت ناحیه‌ای که باید بررسی شود بستگی دارد.
۶. تفسیر نتایج
تصاویر ضبط‌شده توسط رادیولوژیست بررسی می‌شوند. اگر مورد مشکوکی شناسایی شود، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را، مانند بیوپسی توصیه کند.
فراموش نکنید که چون از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود، این روش حتی برای زنان باردار و شیرده نیز مناسب است. همچنین برخلاف ماموگرافی، در این روش نیازی به فشرده‌سازی پستان نیست.
انجام ماموگرافی و سونوگرافی در منزل
سونوگرافی و ماموگرافی هر دو از شیوه‌های تصویربرداری رایج در پزشکی هستند که برای انجام آن باید به کلینیک‌های خدمات درمانی یا بیمارستان‌ها مراجعه کنید؛ اما روش راحت‌تری دیگری هم هست که نیازی به نوبت و انتظار هم ندارد و آن هم انجام سونو و ماموگرافی در منزل است. آلفاطب این خدمات را با قیمتی مناسب به شما ارائه می‌کند، فقط کافی است با کارشناس ما تماس بگیرید: 02126851095
